Asıl adı Ahmed olan alimin doğum tarihi kesin olarak belli değildir. Nitekim kendisi şiirinde belirttiğine göre Hicri takvimin 974 yılında Cizre’de Doğduğunu belirmiştir. Bu da miladi takvime göre 1566 yılına denktir. Melaye Cıziri Botan aşiretindedir.
Dindar bir ailede büyüyen alimin ilk hocası babası Muhammed’tir. Eğitim için Diyarbakır Hasankeyf ve Bingöl gibi yerlere gitmiş ve imamlık icazetini Diyarbakır’da Mele Taha’dan almış ve burda uzun süre imamlık yapmış. Sonra sırasıyla Sırba, Hasankeyf ve son olarak Cizre’de imamlık yapmış ve ömrünün sonuna kadar burda yaşamıştır. Eserlerinden en meşhur olanı Divan’ıdır. Bunun dışında ağızdan ağza bize kadar ulaşan birkaç şiiri var. Divan’da 1500’e yakın Kürtçe kelime kullanmış bundan dolayı Kürt edebiyatı açısından büyük öneme sahiptir. Divanında toplam 140 şiir bulunan Ceziri’nin mezarı Cizre’de Kırmızı Medrese’dedir (Kürtçe: Medresa Sor) [2].
En meşhur şiirlerinden şox û şengê ve anlamı
Şox û Şengê Zuhrerengê
Şox û şengê zuhrerengê
Dil ji min bir dil ji min
Awirên heybet pilingê
Dil ji min bir dil ji min
Wê şepalê miskê xalê
Dêmdûrê gerden şemalê
Cebheta biskan sema lê
Dil ji min bir dil ji min
Zulf û xalan nûn û dalan
Wan ji min dil bir bi talan
Goşeyê qewsê hilalan
Dil ji min bir dil ji min
Dên nedîrê bo 'ebîrê
Xemrî û gîs û herîrê
Sîne kir amancê tîrê
Dil ji min bir dil ji min
Surşirînê nazenînê
Kuştim û nakit yeqînê
Wê bi çengala evînê
Dil ji min bir dil ji min
Fetl û taban da xuraban
Ebleq û cohtê şebaban
Dame ber pence û kulaban
Dil ji min bir dil ji min
Xweşxeramê ez xulamê
Nazikê şîrînkelamê
Tûtiya eywanmeqamê
Dil ji min bir dil ji min
Mahirûyê miskiboyê
Surpilingê şêrixûyê
Wê bi zulfa şubhê goyê
Dil ji min bir dil ji min
Herdu weşman naz û xeşman
Kê ji ber wan 'eql û hiş man
Sa'eta min dî bi çeşman
Dil ji min bir dil ji min
Mahitabê afitabê
Dêm ji roj û şeb niqabê
Xweş bi çengal û kulabê
Dil ji min bir dil ji min
Serwinazê serferazê
Şubhê zêr remza mecazê
Dame ber çakûç û gazê
Dil ji min bir dil ji min
Bejn û bala tûx û 'ala
Min kirin vêk ra mutala
Çîçeka terhîn-i wala
Dil ji min bir dil ji min
Mîrê xazî şîrê tazî
Vêk-i ran min dî bi bazî
Kir li me j' xeflet ve gazî
Dil ji min bir dil ji min
Şîr û xişt in zulf û qişt in
Hin veşarin hin vehiştin
Pehlewanan dest vemiştin
Dil ji min bir dil ji min
Rohniya çehvên Melayî
Ew tecellaya te dayî
Ya ji Ehmed dil revayî
Dil ji min bir dil ji min
Melayê Cizîrî
- http://www.iranicaonline.org/articles/jaziri
- “Molla Ahmed-i Cezirî’nin Divanı Türkçede”.Time Türk. Erişim tarihi: 4 Mart 2009.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder